Hiperhidroz nədir?
Hiperhidroz – hərdən baş verən və ya daim davam edən həddindən artıq tərləmədir. İnsan bədənində təxminən beş milyon tər vəzi mövcuddur. Bu vəzilərin əksəriyyəti qoltuqaltı, ovuc və ayaqaltı nahiyələrdə yerləşir. Tərləmə – bədənin temperaturunu tənzimləyən təbii və vacib bir fizioloji prosesdir. Lakin bəzi hallarda tərləmə normadan artıq olur və bu da bədəndə müəyyən disfunksiyaların mövcudluğunu göstərə bilər.
Hiperhidroz fiziki və psixoloji baxımdan ciddi narahatlıqlara səbəb ola bilər. Statistik məlumatlara əsasən, hər iki cinsin təxminən 3%-i bu vəziyyətdən əziyyət çəkir.
Tərləmə prosesi vegetativ (avtonom) sinir sistemi tərəfindən idarə olunur. Hiperhidroz həm bu sistemin bir hissəsi olan parasimpatik sinir sistemindəki pozğunluqlardan yaranan xəstəliklərin nəticəsi ola bilər, həm də müstəqil bir patoloji vəziyyət kimi meydana çıxa bilər.
Hiperhidroz iki əsas forması
- Yerli (fokal) hiperhidroz – tərləmə bədənin müəyyən bölgələrində, məsələn, ovuc içi, ayaq altı, qoltuqaltı, dəri büküşləri, alın və yuxarı dodaq üstündə müşahidə olunur.
- Ümumiləşdirilmiş (generalizə olunmuş) hiperhidroz – bütün bədən səthində tərləmə artır. Lakin bu artım tər vəzilərinin daha sıx yerləşdiyi sahələrdə daha aydın görünür.
Hiperhidrozun yaranma səbəbləri
Hiperhidroz səbəblərinə görə birincili (idiopatik) və ikincili olmaqla iki yerə bölünür:
- Birincili hiperhidroz – heç bir başqa xəstəliklə əlaqəli olmayan, adətən genetik və fizioloji meyllərlə bağlı vəziyyətdir. Bu halda tər vəziləri daha aktiv olur və müxtəlif xarici və daxili stimullara qarşı həssaslıq artır. Bu forma adətən uşaqlıq dövründə başlayır və yeniyetməlikdə daha da güclənir. Tez-tez irsi xarakter daşıyır və ailə üzvlərindən birində də müşahidə olunur. Şiddət dərəcəsi yüngüldən ağır forma qədər dəyişə bilər.
- İkincili hiperhidroz – digər xəstəliklərin fonunda inkişaf edir. Bu, bədən hərarətinin qalxması ilə müşayiət olunan infeksion xəstəliklərdə və ya daxili orqanların patologiyalarında rast gəlinir.
Yoluxucu xəstəliklər (vərəm, malyariya, bruselyoz və s.) zamanı bədəndə xroniki infeksiyalar nəticəsində tərləmə arta bilər.
İrinli proseslər (abses, fleqmona, destruktiv pnevmoniya) səbəbindən gün ərzində bədən hərarəti yüksəlib tərləmə güclənə bilər. Bu hallar tez-tez xəstəxana şəraitində və bəzən cərrahi müdaxilə ilə müalicə olunmalıdır.
Endokrin pozulmalar (hipertiroidizm, şəkərli diabet və s.) zamanı da hiperhidroz müşahidə olunur. Tiroid hormonlarının artması tər ifrazını stimullaşdırır. Diabet zamanı isə, xüsusilə qanda şəkərin düşməsi nəticəsində soyuq və yapışqan tər ifraz olunur.
Hormonal dəyişikliklər – hamiləlik və menopauza dövrlərində hormonal balansın dəyişməsi tərləmənin artmasına səbəb ola bilər.
Onkoloji xəstəliklər – xüsusilə hematoloji (qanla bağlı) xərçənglərdə gecə tərləməsi geniş yayılmış simptomdur.
Gedişatına görə hiperhidroz yüngül, orta ağır və ağır klinik formalarda olur. Hiperhidrozun özü də bir sıra xəstəliklərin inkişafında risk faktoru ola bilər. Bu xəstəliklərə aşağıdakılar daxildir: kəskin və xroniki infeksiyalar, endokrin pozğunluqlar, ürək-damar çatışmazlığı, nevroz, panik atak, piylənmə, polineyropatiya və sirinqomieliya.
- Hiperhidrozun təbii müalicə metodları arasında bitki tərkibli vasitələrdən istifadə olunur. Bu baxımdan “Herba Flora” şirkətinin istehsalı olan Florelax çayı, Sedativ çay, Nevronat şərbəti, Sedat10 kapsulu faydalı ola bilər. Bu vasitələr sinir sistemini sakitləşdirməklə və bədənin ümumi tarazlığını dəstəkləməklə hiperhidroz simptomlarının yüngülləşməsinə kömək edə bilər.