Rozasea nədir?
Rozasea iltihab səbəbindən üzün dərisində qızartı, sızanaq, şişkinlik və genişlənmiş qan damarları ilə xarakterizə olunan xroniki bir dəri xəstəliyidir. Adətən yanaqlar, burun, alın və çənə kimi nahiyələrdə inkişaf edir. Rozasea bəzən alovlanır və kəskin simptomlarla özünü göstərir, bəzən də əlamətlər sönür və zəifləyir, yəni remissiya inkişaf edir.
Adətən 30 yaşından sonra müşahidə edilən xəstəlik qıcıqlanma, qızartı və yanma kimi əlamətlərlə özünü göstərir. Rozasea gül xəstəliyi kimi də tanınır, xüsusilə qadınlarda və açıq dərili insanlarda daha çox rast gəlinir. Kişilərdə də bu xəstəlik baş verə bilər. Müalicə görünən əlamətlərə görə tətbiq edilir.
Rozasea xəstəliyinin yaranma səbəbləri
Rozasea xəstəliyinin dəqiq səbəbi bilinməsə də, dəri həssaslığı, ultrabənövşəyi şüalar kimi ətraf mühit faktorları, həmçinin dəridə yaşayan mikroblar, üzdəki qan damarlarında olan variasiyalar və dərinin mikroskopik törədicilərə kimyəvi reaksiyası nəticəsində meydana gəldiyi sübut edilmişdir.
Xəstəliyin digər səbəblərinə immun sistemin zəifləməsi, depressiya səbəbiylə sinir sistemi problemləri, mikroskopik dəri gənələri, helicobacter pylori kimi infeksiyaya səbəb olan bakteriyalar, bədəndə protein çatışmazlığı, günəş işığına məruz qalma, güclü soyuq və ya isti hava, alkoqol və kofein istehlakı, hormonal dəyişikliklər, isti və ədviyyatlı yeməklər, ağır məşqlər də daxildir. Tərkibində sinnamaldehid olan qida məhsullarının (pomidor, sitrus meyvələri, darçın, şokolad və s.) istehlakı və bundan əlavə genetik meyl, demodeks kimi dəri gənələri və bağırsaq bakteriyası da rozaseaya səbəb olan amillərdəndir.
Rozaseanın əlamətləri
Burun, yanaqlar, alın və çənədə əmələ gələn qızartılar xəstəliyin ən çox görülən əlamətidir. Qaşınma və sızanaq tipli səpgilər qan damarlarının anormal inkişafı ilə əlaqədar yaranır. Xüsusilə üzdə qan damarları nazik, qırmızı xətlər şəklində daha çox nəzərə çarpır. Üz nahiyəsində yanma və qaşınma hissi yaranır. Üz su ilə yuyulduqda və ya dəriyə qulluq məhsulları istifadə edildikdə bu yanma daha da kəskinləşir.
Rozaseada gözlər qırmızı və sulu olur. Kipriklərin dibində tez-tez itdirsəyi meydana gələ bilir, xəstələr dərinin nəzərəçarpacaq dərəcədə qalınlaşması və sərtləşməsi ilə qarşılaşırlar. Çox quru və kobud dəri də rozaseada görülən əlamətlər arasındadır. Xəstəliyin başlanğıcında qısa müddətdə yox olan qızartı gələcəkdə qalıcı ola bilir.
Rozaseanın müalicə və profilaktikası
Rozasea diaqnozunu qoymaq üçün xüsusi bir test yoxdur. Xəstəliyə diaqnoz qoymaq üçün bir mütəxəssis həkimin müayinə zamanı zədələri araşdırması kifayətdir. Rozasea ilə qarışdırıla bilən və oxşar simptomları olan sızanaq, ekzema, psoriaz kimi digər xəstəlikləri inkar etmək üçün bəzi testlər edilə bilər.
Rozaseadan xilas olmaq üçün dərini təmiz saxlamaq, qidalandıran kremlərdən istifadə etmək və qeyri-sağlam qidalardan uzaq olmaq lazımdır. Dərinin quruluşundan qaynaqlanan xəstəlik olduğu üçün ondan tamamilə xilas olmaq mümkün olmaya bilər. Buna görə də xəstəlik uzun illər davam edə və müəyyən dövrlərdə görünə bilər.
Qida rasionunda prebiotik məhsulların (soğan, çiy sarımsaq, banan, kasnı, qulançar) istehlakı, lif və liflə zəngin qidalardan istifadə, kəpək, dənli bitkilər və zəncəfil də rozaseaya yaxşı təsir edir.
Son illərdə aparılan bəzi tədqiqatlar göstərmişdir ki, Omeqa-3 yağ turşuları, probiotiklər və sink kimi bəzi qida əlavələri də iltihab əleyhinə təsirləri ilə xəstəliyin simptomlarını azaltmağa kömək edə bilər. Tərkibində kapsaisin, niasin, sinnamaldehid və histamin kimi birləşmələr saxlayan qidalar rasiondan çıxarılmalıdır.