Aritmiya nədir?
Aritmiya ürək əzələsinin yığılma tezliyinin, ritminin və müntəzəmliyinin dəyişməsi və ürəyin sinir-əzələ keçiriciliyinin pozulmasıdır. Başqa sözlə aritmiya ürək ritminin normadan kənara çıxması, yəni çox sürətli, çox yavaş və ya nizamsız döyünməsi deməkdir. Normal olaraq sağlam insanın ürəyi sabit və ritmik (istirahət zamanı dəqiqədə 60-80 dəfə) şəkildə döyünür. Ürək daha sürətli və ya əksinə, daha yavaş və ya sadəcə qeyri-müntəzəm şəkildə döyünə bilər.
Aritmiyanın növləri hansılardır?
- Bradiaritmiya – ürək ritminin yavaşlaması (60-dan aşağı)
- Taxiaritmiya – ürək ritminin sürətlənməsi (100-dən yuxarı)
- Ekstrasistoliyalar – ürəkdə əlavə döyüntülərin olması
- Fibrilyasiya və ya flutter – ürəkdə çox sürətli və nizamsız siqnallar, xüsusilə atriyal fibrilasiya (AF) ən geniş yayılmış formadır.
Aritmiyanın səbəbi ekstrakardial (ürəkdənkənar) və kardial (ürəklə əlaqədar) olaraq iki başlıq altında birləşdirilir. Aritmiyanı yaradan ürəkdənkənar səbəblərə arterial hipertenziya, elektrolit pozulmaları (kalium, maqnezium), qalxanabənzər vəz xəstəlikləri (hipertiroidizm), alkoqol, kofein və siqaret qəbulu, kəllədaxili təzyiq, ürək-damar və tənəffüs sitemi pozulmaları, böyrək və qaraciyər çatışmazlığı, uzun müddətli fiziki yüklənmə, emosional stress, həmçinin bəzi psixotrop dərmanların qəbulu aiddir. Ürək çatışmazlığı, miokard infarktı, stenokardiya, ürək əzələsinin iltihabi xəstəlikləri, kardiocərrahi müdaxilələr və kardioskleroz isə kardial aritmiyanın səbəbləridir.
Aritmiyanın əsas simptomu nəbzin tezliyində və ya ritmində olan dəyişiklikdir, adətən xəstənin əhvalının dəyişməsi ilə müşayiət olunur. Lakin bəzən aritmiya gizli xarakter daşıyır və xəstə tərəfindən hiss olunmaya bilir. Bu cür aritmiyalar profilaktik müayinələr zamanı və ya başqa bir xəstəlik üçün diaqnostik testlər zamanı aşkar edilir.
Aritmiyanın diaqnostikası
Aritmiya diaqnostikasının əsas üsulu EKQ-dir. Xəstəliyin “klassik” simptomlarına ürək döyüntüsü, ürək bulanması, sinə içində “ürək sallanma” hissi, sinə bölgəsində narahatlıq, zəiflik, boğulma, başgicəllənmə, şüur itkisi aiddir. Hətta sağlam insanda da aritmiya inkişaf edə bilər. Xəstəliyin qarşısını almaq üçün hər il müayinədən keçmək və ürək-damar sisteminin işini yoxlamaq önəmlidir. Kardioloqun ilkin qəbulu zamanı xəstə fiziki müayinədən keçməlidir. Həkim ürəyi dinləməli, nəbzi yoxlamalı, şikayətləri müəyyən etməli, anamnez toplayan zaman pasientin hansı dərmanları qəbul etdiyinə diqqət yetirməlidir.
Aritmiya diaqnozunun ən dəqiq üsulu Holter monitorinqidir. 24 saat ərzində elektrokardioqrafik tədqiqat aparılır. Bu vəziyyətdə xəstə bütün hərəkətlərini saatla qeyd etməlidir. Bu, ürək döyüntüsündə dəyişikliklərə (fiziki fəaliyyət, emosional stress) təsir edən xarici təsirləri müəyyən etmək üçün lazımdır. EKQ-nin şifrəsini açarkən həkimlər ürək ritmini, onun tezliyini və müntəzəmliyini qiymətləndirməlidirlər. Bundan sonra elektrik impulslarının keçiriciliyi qiymətləndirilir.
Aritmiyanın əsas təhlükəsi qanda trombların meydana gəlməsidir. Buna görə də əsas profilaktik tədbir simptomlar olmasa belə, kardioloqun müşahidəsidir. Tövsiyələrə əməl etmək, təyin olunan preparatları vaxtında qəbul etmək, müəyyən olunmuş pəhrizə riayət etmək vacib şərtdir. Sağlam həyat tərzi keçirmək, ağır fiziki və emosional stresdən qaçmaq da əsas şərtlərdəndir.
- “Herba Flora” şirkətinin istehsal etdiyi Teakard çayı aritmiyanın müalicəsində istifadə edilən çaylardan biridir.