Gicitkən nədir?
Bir çox insanlar gicitkən bitkisinin yarpaqlarına toxunduqdan sonra qaşınan xoşagəlməz qızartıların əmələ gəlməsi ilə tanışdır. Bununla belə gicitkən yeyilə bilən bitkidir və çoxsaylı tədqiqatlar bitkinin orqanizm üçün potensial faydalara malik olduğunu təsdiqləyir. Bu bitkinin təxminən 50 növü var. Gicitkənin dalaması xoşagəlməz olsa da zərərsizdir. Ancaq gicitkənin bəzi tropik növləri ciddi nəticələrə, hətta ölümə səbəb ola bilər.
Qədim Misirdə gicitkən artrit və bel ağrılarını müalicə etmək üçün istifadə olunurdu. Bu bitkinin yarpaqlarında çoxlu qida maddələri, o cümlədən K, C və B vitaminləri, minerallar (kalsium, dəmir, maqnezium, kalium), həmçinin hüceyrələri sərbəst radikallardan qoruyan və orqanizmin qocalmasının qarşısını alan yağlar və əvəzolunmaz amin turşular var.
Gicitkənin mineral tərkibi ürək, əzələ və digər orqanların sağlamlığına müsbət təsir göstərir. Gicitkən həmçinin güclü detoksikasiya xüsusiyyətləri ilə tanınır.
Gicitkən yarpağının xüsusiyyətləri
İltihab əleyhinə
Qızdırmasalıcı
Hipotenziv
Qankəsici
Hipoqlikemik
Antiallergik
Antirevmatik
Kardiotrop
Antioksidant
Gicitkənin müalicəvi xüsusiyyətləri
Gicitkən tərkibindəki vitaminlər və minerallar hesabına güclü antioksidan təsir göstərir, toksiki və zərərli maddələri, həmçinin sərbəst radikalları birləşdirib orqanizmdən xaric edirək antitoksik effekt verir.
Gicitkəni tətbiq etməklə bir çox iltihabi markerlərin səviyyəsini azaltmaq mümkündür. Onun ekstraktları həm oynaqlarda, həm də bütün bədəndə yaranan iltihabın sorulmasını təmin edir, iltihabi ocaqları söndürür və regenerasiyanı sürətləndirir.
Aparılan klinik təcrübələrdə xəstələrə iltihab əleyhinə dərmanlarla yanaşı gicitkən ekstraktından ibarət olan preparatlar verilmişdir. Nəticədə sübüt olunmuşdur ki, gicitkən ekstraktının tətbiqi iltihab əleyhinə və ağrıkəsici təsir edən qeyri-steroidlərin dozasını azaltmağa imkan vermişdir.
Gicitkən xalq təbabətində yüksək qan təzyiqini müalicə etmək üçün istifadə edilmişdir. Bu bitkinin ekstraktı testosteronun daha güclü forması olan dihidrotestosterona çevrilməsinin qarşısını alır, bununla da yaşlı insanlarda prostat vəzin xoşxassəli şişlərinin inkişafını ləngidir.
Gicitkən ekstraktı bədəndə allergik reaksiyalara səbəb olan kimyəvi prosesləri ləngidə bilir. Bəzi tədqiqatçılar iddia edirlər ki, gicitkən qəbul edildikdə histamin reseptorları bloklanır.
Gicitkən bəzi dərmanlarla da qarşılıqlı təsir göstərə bilər. Məsələn, bu bitki diuretiklərin potensial sidikqovucu təsirini artırır.
Gicitkənin yan təsirləri
- Gicitkənə həssas olan insanlarda allergik reaksiyalar baş verir. Bu hal özünü qaşınma, dəridə şişkinliklər, qızartı və hətta anafilaktik şokla göstərə bilər.
- Qida zəhərlənməsi inkişaf edə bilər və simptomları ürəkbulanma, qusma və mədə ağrısı ola bilər.
- Gicitkən müəyyən dərmanlarla qarşılıqlı təsir göstərir, onların təsirini artırır və ya azaldır. Antikoaqulyantlar qəbul edərkən gicitkən ehtiyatla istifadə edilməlidir. Tərkibində çox miqdarda olan K vitamini sayəsində gicitkən varfarinin təsirini zəiflədə bilər. Bu da qanın laxtalanma müddətinin qısalmasına səbəb ola bilər.
- Gicitkən qan şəkərinin səviyyəsinə təsir edə bilər, ona görə də onun istifadəsi şəkər əleyhinə dərmanların dozasında düzəlişlər tələb edə bilər. O, həmçinin sedativ preparatlar və ya yuxugətiricilər kimi mərkəzi sinir sisteminə təsir edən dərmanların təsirini artıra bilər. Bitkinin hamiləlikdə və laktasiya dövründə istifadəsi tövsiyə edilmir.
- “Herba Flora” şirkəti öz istehsalında gicitkən bitkisinə geniş yer ayırıb. Belə ki, Teader, Profemin, Teartroz çaylarının, Prostal10 kapsulu, həmçinin Renokaps və Şəfa vitamini şərbətlərinin tərkibi gicitkənlə zənginləşdirilmişdir. Bu məhsullar dəri, böyrək və sidik yolu xəstəliklərində köməkçi vasitə kimi tətbiq edilir.