Civanperçemi kimi tanınan boymadərən
Adi boymadərən otu təbii bitki müalicəsində əsas yer tutan çoxillik ot bitkisidir. Azərbaycanda boymadərənin ağ və sarı rənglərinə daha çox rast gəlmək olar. Tibdə yalnız ağ boymadərəndən istifadə olunur. Bu bitki Azərbaycanda əsasən Lənkəran rayonunun dağlıq ərazilərində, Naxçıvanın isə çaybasar zonaları, dağlıq ərazilər, yol kənarları və meşə zolaqlarında daha çox bitir. Azərbaycandan başqa boymadərən otu Avropa, Qafqaz, Qərbi və Şərqi Sibir, Uzaq Şərq və Orta Asiyada geniş yayılıb.
Boymadərənin xüsusiyyətləri
Spazmolitik
Ödqovucu
İtihab əleyhinə
Qurdqovucu
Antiseptik
İştahaaçıcı
Qankəsici
Həzmedici
Boymadərən otunun və çiçəklərinin tərkibində efir yağı, başlıca komponent olan millefolid, xamazulen, proxamazulen, acı alkaloid axillein, aşı maddələr, K vitamini, kamfora, sineol, üzvi turşular və flavonoidlər vardır. Yeraltı hissələri isə axillein alkaloidi, kumarinlər, akonit turşusu, qatran, üzvi turşular, inulin, asparagin, askorbin turşusu, digər mineral turşular, filloxinon, karotin və xolin ilə zəngindir. Dərman xammalı kimi bitkinin çiçəklənmə mərhələsində yerüstü hissəsindən (yarpaqlar, gövdələr, çiçəklər) istifadə olunur.
Boymadərənin müalicəvi xüsusiyyətləri
Boymadərən otunun ekstraktı, dəmləməsi və çayı həzm sisteminin müxtəlif patologiyaları, qastrit, mədə və onikibarmaq bağırsaq xorası, öd yollarının və öd kisəsinin diskineziyası, ürəkbulanma və epiqastral nahiyədə diskomfort ilə müşayiət olunan dispeptik pozulmalar zamanı kompleks müalicədə köməkçi vasitə kimi istifadə edilə bilər. Flavonoidlər, fenilpropanoidlər və bitkinin efir yağı spazmolitik təsir göstərir və daxili orqanların, ilk növbədə öd kisəsi və mədə-bağırsaq sisteminin saya əzələlərinin rahatlamasına kömək edir. Acı alkaloid axillein dad reseptorlarını stimullaşdırır və bununla da ağız suyu vəzilərinin ifrazını artırır, iştahanı artırır və həzmi yaxşılaşdırır.
Boymadərən otu tərkibindəki fitoestrogenlər hesabına qadınlarda aybaşı siklinin pozulmalarının qarşısını alır, pozulmuş sikli bərpa edir, qanaxmaların qarşısının alınması üçün ən təsirli vasitə kimi istifadə olunur. Uşaqlıq yolundan iltihabi axıntıların və uşaqlıq boynu eroziyalarının müalicəsində istifadə olunur. Bu məqsədlə boymadərən dəmləməsi həm daxilə qəbul olunur, həm də uşaqlıq yolu şırınqa şəklində yuyulur. Menopauza dövründəki hormonal disfunksiyaları aradan götürmək üçün dəmləməsindən daxilə geniş istifadə olunur.
Boymadərənin tərkibində olan K vitamini qankəsici təsir göstərir, onun mexanizmi kalsium ionlarının təsirinə bənzəyir. Bitkinin aktiv maddələri qan laxtalarının meydana gəlməsinə səbəb olmadan fibrinin aktivləşməsinə kömək edir. Taninlər, efir yağı, betulenol və xamazulen maddələri iltihab əleyhinə, bakterisid, antiallergik və yarasağaldıcı xüsusiyyətlərə malikdir, həmçinin ödqovucu təsir göstərir. Bundan əlavə boymadərəndən istifadə üçün göstərişlərə müxtəlif bağırsaq, uşaqlıq və hemorroidal qanaxmalar da daxildir. Bununla belə, bu şərtlər sağlamlıq və həyat üçün təhlükə yarada biləcəyi üçün, qanaxmalar zamanı boymadərəndən yalnız həkim məsləhəti ilə istifadə edilə bilər. Xüsusilə tez-tez xəstələnən insanlarda soyuqdəymə əlamətlərini aradan qaldırır, bitkinin suyu və ya təzə əzilmiş yarpaqları hemostatik və antiseptik vasitə kimi istifadə olunur. Boymadərənin antiseptik təsiri də onun tərkibindəki efit yağı sineolla əlaqədardır.
- “Herba Flora” şirkətinin boymadərənlə zəngin ödqovucu, qurdqovucu və həzm tənzimləyici bir sıra məhsulları vardır. Bu məqsədlə Teazol, Teaxolin və Pankreas çayları daxilə qəbul edilir. Boymadərənin tərkibindəki acı maddələr dəridə parazitlik edən mikroorqanizmlərə qarşı öldürücü təsir göstərir. Bu məqsədlə “Herba Flora” şirkətinin ayrıca istehsal etdiyi boymadərən otundan islatma şəklində istifadə etmək lazımdır. Bundan əlavə menstrual tsikl pozulmaları zamanı effektiv Feminika çayından yararlana bilərsiniz.