Qəbizlik, bağırsaq peristaltikasının həmişəkindən çətin, ləng və ya daha zəif olduğu vəziyyətə aiddir. Demək olar ki, hər kəs həyatının bir nöqtəsində qəbizlik keçirir. Qəbizlik ümumiyyətlə ciddi bir sağlamlıq probleminə səbəb olmasa da, diskomfort yaradır, simptomlar keçdikdə isə insan özünü daha rahat hiss edir. Bağırsaq peristaltikasının normal sürəti insandan insana dəyişir. Bəziləri böyük tualetə gündə üç dəfə, bəziləri isə həftədə bir neçə dəfə tualetə gedir. Ancaq tualetə getmək üçün üç və ya daha çox gün normadan çoxdur. Normal şəraitdə, nəcisin sərtləşməsi səbəbindən üçüncü gündən sonra tualetə getmək çətinləşir. Həftədə üç dəfədən az tualetdən istifadə etmə şərti qəbizlik olaraq dəyərləndirilir.
Qəbizliyin yaranma səbəbi
Bəzən qəbizliyin əsas səbəbi həyat tərzinə əsaslanır. Qidalanma zamanı kifayət qədər su və ya lifli qidaların alınmaması başqa bir səbəbdir. Çox miqdarda süd məhsulları ilə qidalanmaq bəzi insanlarda qəbizliyə səbəb ola bilər. Uzun müddət aktiv olmamaq və ya tualetə getmək istəyinə müqavimət göstərmək qəbizliyə səbəb ola bilər. Eyni zamanda, xüsusilə güclü ağrı kəsiciləri, antidepresanlar, dəmir həbləri, kalsium və ya alüminium tərkibli antasidlər də qəbizliyə səbəb ola bilər.
Müxtəlif yemək pozğunluqları, əsəbi bağırsaq sindromu, hamiləlik, həzm sistemindəki sinir və əzələlərdəki problemlər, düz bağırsaq xərçəngi, Parkinson xəstəliyi, Beyin atrofiyası və serebral ateroskleroz kimi nevroloji xəstəliklər və qeyri-aktiv tiroid və ya hipotiroidizm kimi tibbi problemlər də səbəb ola bilər. Qəbizliyin əsas əlamətləri(simptomları) tualetə daha az getmək, tualet zamanı çətinlik hissi keçirmək, sərt nəcis və həm də çox kiçik nəcis qalıqlarının çətinliklə xaric olunması, tualetdən sonra bağırsağın tamamilə boşalmaması hissi və diskomfort hissi olaraq təyin olunur. Qəbizlik təzə başlamış və görülən tədbirlər yetərli deyilsə, nəcisdə qan varsa, istər-istəməz çəki itkisi varsa, bağırsaq hərəkətləri şiddətli bir ağrıya səbəb olarsa, qəbizlik iki həftədən çox davam edərsə və ya nəcisin ölçüsü, forması və tutarlılığı əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdi, həkimə müraciət etmək lazımdır.
Davamlı qəbizlik üçün həkimə müraciət edildikdə, həkim qəbizliyin səbəbini tapmaq üçün bəzi testlər təklif edə bilər: Bunlara hormon səviyyələrini yoxlamaq üçün qan testləri, rektal əzələləri yoxlamaq üçün testlər, tullantıların bağırsaqda necə hərəkət etdiyini yoxlamaq və ya kolon tıkanıklığını yoxlamaq üçün kolonoskopiya müayinələri aiddir. Bağırsaq hərəkətlərinin, nəcisin xüsusiyyətlərinin, pəhrizin və digər faktorların qeydini aparmaq uyğun bir müalicə tapmağa kömək edə bilər. Müalicənin mümkün qədər sadə və spesifik olması üçün bu səbəbləri müəyyən etmək vacibdir. Həkiminiz bu səbəbləri müəyyən etmək üçün anamnezinizi və defekasiya aktı vərdişlərinizi sorğu -sual edəcək və sonra fiziki müayinə keçirəcək.
Qəbizliyin müalicəsi
Anorektal(anus və düz bağırsaq) sahənin rəqəmsal müayinəsi ümumiyyətlə ilk addımdır, çünki, nisbətən sadədir və problemin əsas səbəblərinə dair ipuçları verə bilər. Əksər hallarda, araşdırmalar nəticəsində heç bir struktur və ya funksional səbəb aşkar edilə bilmədikdə, qəbizliyin xüsusi və ciddi bir səbəbinin olmadığı düşünülür. Normal müayinə tapıntıları olan və heç bir risk faktoru olmayan xəstələrdə qəbizlik, lifsiz pəhriz və hərəkətsizlik kimi səbəblərdən meydana gəldiyi müəyyən edildikdə yalnız normal qidalanma və normal qida rejimi tövsiyə olunur.
Qəbizlik dərmanla müalicəyə ehtiyac olmadan öz -özünə həll olunan bir vəziyyətdir. Əksər hallarda, daha çox idman etmək, daha çox lifli meyvələr yemək və daha çox su içmək kimi həyat tərzi dəyişiklikləri qəbizliyi aradan qaldırmağa kömək edir. Quru ərik, əncir, gavalı və gavalı kimi quru meyvələrin, alma, üzüm və avokado kimi təzə meyvələrin, lifli tərəvəzlərin və ispanaq, kələm, qarağat, kərəviz, çuğundur, , ağ ət və balıq, xüsusilə zeytun və zeytun yağı və kəklikotunun istifadəsi qəbizlik üçün yaxşı olan qidalardır. Həmçinin, Herba Flora şirkətinə məxsus Prolaks şərbət qəbul edilə bilər. Tualetə girməyə kifayət qədər vaxt ayıraraq tualetə stress və fasiləsiz getmək də kömək edə bilər. Tualetə getmək istəyi gəldikdə, bunu təxirə salmaq olmaz, dərhal tualetə getmək lazımdır. Laksatiflər və ya laksatiflər istifadə etməzdən əvvəl həkimə müraciət edilməli və dərman kitabçasındakı təlimatlara diqqətlə riayət edilməlidir. Qəbizlik davam edərsə, həkimə müraciət edilməlidir.
